موسسه آموزش عالی امیر المومنین (ع)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
گروه: کلام
عنوان
بررسی و نقد آیات ولایت (ابلاغ، ولایت، اکمال، اولی‌الأمر) در کتاب تفسیر المنار
استاد راهنما
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا بهدار
استاد مشاور
حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن حسن‌زاده
30/06/1393
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده پایان‌نامه:
در قرآن کریم آیاتی را به نام آیات الولایة نام‌گذاری نموده‌اند که اشاره به بیان فضائل امیرالمؤمنینj و ائمه معصومینb از دیدگاه شیعه، اثبات امامت و ولایت آن بزرگواران دارد. اما غالب مفسرین سنی در تفاسیر خویش، دچار انحراف و اشتباه شده و از این آیات یا فقط برداشت فضیلت نموده یا اصلاً در شأن امیرالمؤمنینj بیان نکرده‌اند. این تحقیق اشاره به تفسیر یکی از مفسرین معاصر نام‌آشنای عامه به نام رشید رضا و تفسیر وی به نام المنار دارد که در مورد 4 آیه از آیات الولایة قرآن شامل ولایت(مائده/ 55)، اولی الأمر(نساء/ 59)، اکمال(مائده/ 3) و ابلاغ(مائده/ 67) دچار اشتباه در برداشت، انحراف معنا و بعضاً تعصبات و لجاجت در تفسیر آیات شده است. در سلسله مطالب تحقیق ابتدا به بیان تفسیر وی و برداشت آیات شده، سپس با مقایسه‌ی نظرات المنار با سایر تفاسیر عامه و بررسی آن ها از دیدگاه مفسران شیعه به نقد و پاسخ اشکالات وارده پرداخته شده است. به طوری که کاملاً انحرافات و اشتباهات رشید رضا در موضوع امامت و ولایت امیرالمؤمنینj در المنار با پاسخ‌های مستدل و مستند قرآنی و روایات مسلم بیان شده و دیدگاه شیعه را به اثبات رسانده است.
واژگان کلیدی: آیه اولی الأمر، آیه ابلاغ، آیه اکمال، تفسیر المنار، رشید رضا
فهرست مطالب
نکات تکمیلی و نتایج به دست آمده از معنا و مفهوم امامت.. 14
گفتار سوم: آشنایی با تفسیر المنار و مولف آن رشید رضا 18
اشتراکات و تفاوت‌های عبده و رشید رضا در تفسیر. 20
ملاک‌های ضروری در تفسیر، از نگاه المنار. 21
المنار، روایات تفسیری و روش برداشت از قرآن. 27
شیوه نقل روایات در تفسیر المنار. 28
ب) جایگاه تفسیر المنار نزد اهل سنت و شیعه. 30
فصل دوم: نقد و بررسی دیدگاه المنار در مورد آیه ولایت… 34
گفتار اول: نظریه المنار در تفسیر آیه ولایت… 35
سبب نزول آیه شریفه و اعتبار اسناد خبری.. 38
روایت یکم) « ابن عباس» و خبر سبب نزول آیه «ولایت» 43
روایت دوم) امام باقرj و قصه نزول آیه شریفه. 44
روایت سوم) امام صادقj و حکایت نزول آیه ولایت و منکران آن. 45
روایت چهارم) ابن عباس و حکایت نزول آیه به طریق دیگر. 45
روایت پنجم) عمار بن یاسر و حکایت نزول آیه کریمه. 46
روایت ششم) امام صادقj و بازگویی قصه نزول آیه ولایت.. 46
گفتار سوم: مقایسه نظریه المنار با تفاسیر مهم عامه. 47
نظریه‌ی دوم: دیدگاه زمخشری.. 47
نظریه‌ی سوم: دیدگاه فخر رازی.. 47
نظریه‌ی چهارم: دیدگاه شهاب الدین الوسی.. 48
گفتار چهارم: بررسی نظریه المنار در آیه ولایت با تفاسیر شیعه و روایات.. 51
گفتار پنجم: نقد نظریه‌ی المنار. 57
اشکال اول: تمسک به قاعده‌ی سیاق در معنایابی واژه‌ی ولی.. 57
اشکال دوم: به کار بردن لفظ جمع و اراده‌ی مفرد. 60
اشکال سوم: معنای رکوع در آیه خضوع است.. 62
اشکال چهارم: عدم استفاده‌ی علیj برای استدلال آیه ولایت به اثبات امامت و ولایت خویش… 63
فصل سوم: نقد و بررسی دیدگاه المنار در مورد آیه اولی الأمر. 65
گفتار اول: نظریه المنار در تفسیر آیه اولی الأمر. 66
گفتار سوم: مقایسه نظریه المنار با تفسیر مهم عامه. 69
آیه اولی الأمر و مفسران اهل سنت.. 69
تبیین دو نظریه مفسرین اهل سنت در مورد مصادیق آیه اولی الأمر. 69
خاستگاه، تبیین و دلایل دو نظریه. 70
دیدگاه زمخشری در تفسیر کشاف از آیه اولی الأمر. 72
گفتار چهارم: بررسی نظریه المنار با تفاسیر شیعه و روایات.. 74
روایات تفسیرگر معنای مصداق لطظ اولی الأمر. 80
گفتار پنجم: نقد نظریه‌ی المنار. 86
اشکال اول: اولی الأمر چه کسانی هستند؟. 86
اشکال دوم: تفسیر اولی الأمر از امام معصوم ناسازگار با سیاق آیه. 86
اشکال سوم: عدم ذکر اسامی ائمهb در قرآن. 88
فصل چهارم: نقد و بررسی دیدگاه المنار در مورد آیات ابلاغ و اکمال. 89
واقعه تاریخی شأن نزول آیات.. 90
شأن نزول آیه از زبان مفسران. 93
ج: ابونصر محمدبن مسعود عیاشی.. 94
شأن نزول آیه از زبان محدثان. 96
1-قصه غدیر از زبان زیدبن ارقم. 96
2-قصه غدیر به روایت شهربن حوشب.. 97
3-احمد بن یحیی بلاذری و ماجرای غدیر. 97
4- ابی سعید خدری و گزارش غدیر. 98
5-شیخ صدوق و بازگویی حدیث غدیر به روایت ابن عباس… 98
6-نسائی و خبر غدیر خم از سعدبن ابی وقاص… 99
7- ابن اثیر و گزارش غدیر به روایت زهری.. 99
گفتار دوم: بررسی نظریه المنار در آیات ابلاغ و اکمال با تفاسیر شیعه. 100
دیدگاه مفسران شیعه در مورد آیه ابلاغ و اکمال. 101
گفتار سوم: مقایسه نظریه المنار با تفاسیر مهم عامه. 104
گفتار چهارم: نظریه المنار در تفسیر آیات ابلاغ و اکمال. 107
گفتار پنجم: نقد نظریه‌ی المنار. 110
اشکال اول: تردید در اعتبار اخبار واقعه‌ی غدیر. 110
اشکال دوم: عدم برداشت معنای اولی از مولی.. 111
اشکال سوم: نفی دلالت آیه‌ی ابلاغ بر امامت با بهره گرفتن از قاعده‌ی سیاق.. 114
اشکال چهارم: آغاز بحث امامت بعد از عصر رسالت.. 114
اشکال پنجم: احتجاج نجستن امام علیj از آیات ابلاغ و اکمال بر امامت خویش… 115
مقدمه
ریاست و پیشوایی در معنای گسترده آن یکی از ضرورت‌های زندگی اجتماعی بشر است. از گزارش‌های تاریخی و مطالعه جوامع بشری در گذشته و حال به دست می‌آید که همواره در جوامع گوناگون بشری: بدوی و شهری، کوچک و بزرگ، سنتی و مدرن، ساده و پیچیده، فرد یا افرادی بوده‌اند که با عناوین و به شیوه‌های مختلف نقش امامت و رهبری را ایفا کرده‌اند. این واقعیت تاریخی گواه عینی سخن امام علیj است که فرمود: «مردم را از امیری نیکوکار یا تبهکار گریزی نیست»[1]
امامت و رهبری نه تنها به عنوان یک ضرورت و واقعیت عینی در تاریخ بشر مطرح بوده است، بلکه فیلسوفان و متفکران نیز از دیر زمان به آن توجه نموده و درباره این گونه ها، ویژگی ها، شیوه‌ها و آسیب‌های آن سخن گفته‌اند. تاریخ فلسفه سیاسی بهترین گواه بر این مدعاست.
اگر از منظر دین – به ویژه دین وحیانی – به مسئله امامت بنگریم، تاریخ امامت و رهبری را با تاریخ بشر برابر می‌یابیم، زیرا پیامبری نخستین جلوه امامت و رهبری دینی در حیات بشری است که تاریخ آن همزاد با تاریخ بشر است. در نخستین دوره که زندگی بشر روند ساده‌ای را می‌پیمود پیامبران الهی با بهره گیری از عقل صائب و الهام‌های قدسی در موارد لازم، جامعه بشری را رهبری می‌کردند، و پس از آن که زندگی بشر پیچیده‌تر شد این مهم براساس کتاب و شریعت آسمانی معین انجام گرفت.[2]
امامت معنای خاصّی نیز دارد و آن عبارت است از رهبری جامعه بشری به عنوان جانشینی پیامبر الهی. از روایات به دست می‌آید که همه پیامبران جانشینانی داشتند که پس از آنان رهبری امت آن پیامبر را بر عهده می‌گرفتند.[3] براساس این روایات، علی ابن ابی طالبj وصی و جانشین پیامبر اسلامk است.
امامت امت اسلامی به عنوان وصایت و جانشینی پیامبر اسلام را می‌توان معنای اَخص امامت نامید. متکلمان اسلامی آن را به رهبری عمومی مردم در امور دنیوی و دینی به عنوان جانشینی پیامبر تعریف کرده‌اند. مذهب اسلامی، به جز گروه‌هایی اندک شمار که دیری هم نپاییده‌اند، امامت به معنای یاد شده را از واجبات اسلامی دانسته‌اند. اگر چه در عقلی یا نقلی بودن آن اختلاف نظر دارند. این مطلب که امامت از واجبات و اصول اعتقادی است یا از واجبات فرعی و فقهی نیز مورد اختلاف است.
در مسأله امامت دو دیدگاه مشخص وجود دارد، دیدگاه اول از جمهور اهل سنت است که معتقدند پیامبرk هیچ کس را به عنوان جانشین خود معرفی نکرده است و امت پس از آن حضرت وظیفه داشتند جانشین آن حضرت و پیشوای خویش را برگزینند. دیدگاه دوم از شیعه امامیه است که امامت را براساس نصب و تعیین خداوند می‌دانند و بر این باورند که امامت در راستای نبوت و تعیین امام مانند پیامبر بر عهده خداوند است.
شیعه امامیه برای اثبات دیدگاه خویش دلیل‌های قطعی فراوانی از حکم عقل و کتاب و سنت در اختیار دارد که در منابع کلامی و تفسیری و حدیثی ارائه شده است.
حال، با توجه به مطالب مذکور و دقت در آن ها پیامبری که هدف وی تربیت امت است چنانکه قرآن کریم فرموده است: «وَیزَکیهِمْ وَیعَلِّمُهُمُ الْکتَابَ وَالْحِکمَةَ» و در سفرهای خویش هر چند کوتاه و جزئی از قرار دادن جانشین دریغ نمی کند و هیچ گروهی را که اعزام می‌دارد بدون سرپرست نمی گذارد و از آینده پس از خود آگاه است گواه بر آن، خبرهای غیبی است که محدثان بزرگ شیعه و اهل سنت در منابع حدیثی خویش آورده‌اند و از فتنه‌هایی که پس از وی بر آیین وی هجوم می‌آورد، واقف است چنانکه خود خبر داده است آیا در رابطه با خلافت و جانشینی خود که مهم‌ترین مسأله امت پس از او و هراس انگیزترین موضوع برای او است هیچ طرحی برای خلافت ندارد و هیچ کس را پس از خود تعیین نمی کند و همچنان بی تفاوت از کنار آن می‌گذرد؟!!!
و خدایی که این پیامبرk را مبعوث به رسالت فرموده است و او را این چنین می‌ستاید که:
«لَقَدْ جَاءکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ»[4] هیچ کس را که نگهبان رسالت و حافظ معارف و مخزن علوم و آگاه از جمیع تعالیم شریعت او باشد به عنوان جانشین قرار نداده است؟!!!
این مسأله‌ای است که عقل سلیم و وجدان بیدار آن را نمی پذیرد و ادّله قاطع از کتاب و سنت برخلاف آن است.
بر این اساس شیعه امامیه عقیده دارد که پیامبرk از جانب خداوند متعال امام و خلیفه پس از خود را معین کرده و این مسأله در قرآن کریم و سنت پیامبرk تبیین شده است.
در این تحقیق آیاتی چند که مسأله امامت و ویژگی‌های امامان در آن ها مطرح است مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
آیات مذکور از این قرار است:
1- آیه ولایت
2- آیه اولی الأمر
3- آیه تبلیغ
4- آیه کمال
فصل اول
کلیات و مفاهیم
گفتار اول: کلیات
امامت پژوهی و مبحث ولایت در علم کلام جایگاه ویژه‌ای دارد. که گستره مباحث آن در دو جایگاه امامت عامه و خاصه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در امامت عامه مباحثی مانند تعریف امامت، ضرورت وجود رهبر در جامعه، صفات امام، چگونگی نصب امام، اطاعت از امام، جایگاه امام و … که شامل تمام ائمه می‌شود مطرح می‌شوند که این مبحث بین شیعه و سنی نیز مورد اختلاف است. همچنین در امامت خاصه نیز که به مصادیق بر می‌گردد نیز مانند امامت عامه دو دیدگاه مشخص وجود دارد، دیدگاه اول از اهل سنت است که معتقدند پیامبرk هیچ کس را به عنوان جانشین خود معرفی نکرده است و امت پس از آن حضرتk وظیفه داشتند جانشین آن حضرتk و پیشوای خویش را برگزینند. دیدگاه دوم از شیعه امامیه است که امامت را براساس نصب و تعیین خداوند می‌دانند و براین باورند که امامت در راستای نبوت و تعیین امام مانند پیامبر بر عهده خداوند است. شیعه امامیه برای اثبات دیدگاه خویش دلیل‌های قطعی فراوانی از حکم کتاب، سنت و عقل دارد که نوشتار حاضر بررسی موضوع و اثبات امامت و زعامت و رهبری امام علیj به وسیله آیات ولایت، اولی الأمر، تبلیغ و اکمال و … است که در تفسیر المنار رشید رضا به شکل دیگری تبیین و برداشت شده است.
در این تحقیق، در پی نظر المنار، دیدگاه چند تن از مفسران مشهور عامه نیز آورده شده است. نه از این منظر که مؤید نظر هم‌مسلک خویش بیان شود، بلکه به این جهت که اظهار و اثبات شود که نظرات عموم مفسران عامه به خصوص در مورد آیات الولایة و ولایت و امامت امیرالمؤمنینj و برداشت آنها از آیات، شبیه به هم بوده و پاسخ به یکی از آنها، بقیه را نیز پوشش می‌دهد و پاسخ‌ها بر اساس علم و عقل و منطق استور بوده و با اینکه بر اساس پایه این تحقیق که اثبات عقیده شیعه با بهره گرفتن از تفاسیر مهم علمای شیعه است، اما بی گمان در پاسخ و استدلال عقلی و منطقی از زبان هر کس حتی خصم باشد باید پذیرت و لجاجت و تعصب را کنار گذاشت.
از جمله دیدگاه عمومی اهل سنت در مورد خلافت و امامت بر آن است که امام از سه راه برگزیده می‌شود: انتخاب، انتصاب و وصایت. آنان خلافت خلفای چهارگانه را از طریق انتخاب می‌دانند، اما در اینکه چه کسانی حق دارند خلیفه را انتخاب کنند، رأی یکسانی ندارند؛ اعتقاد رایج میان اهل سنت آن بود که کسانی می‌توانند در انتخاب خلیفه شریک و سهیم باشند که صلاحیت نمایندگی از سوی جامعه و امت اسلامی را داشته باشند که اینان را «اهل حل و عقد» می‌نامند، اما باز در همین جهت این پرسش پیش آمد که افراد اهل حل و عقد چه تعداد هستند؟ اهل سنت جواب روشن و مرز تعریف‌شده‌ای از مفهوم و مصداق اهل حل و عقد و مبنای مشروعیت رأی آنان ارائه نمی‌دهند.
تعداد صفحه : 85
قیمت :14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * parsavahedi.t@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
[add_to_cart id=153117]
